Այսօր Մայրենիի տոնն է, որին, թեև դանդաղ ընթացքով, սակայն տարեցտարի ավելի մեծ նշանակություն է տրվում: Պարտավորեցնո՞ղ է արդյոք այդ տոնը, տարին գոնե մեկ անգամ կարողանու՞մ է սթափեցնել մեր հասարակության այն շերտերին, ում բացարձակապես չի մտահոգում մեր լեզվի արդի իրավիճակը…Դժվար է ասել, սակայն այդ օրը և դրան նախորդող մնացած բոլոր օրերին մեր մամուլը, հեռուստատեսությունը փոքր-ինչ հիշեցնում են տոնի մասին, նյութեր հրապարակում, լուրեր հաղորդում…Մայրենիի շքեղության և կարևորության համեմատ, այնուամենայնիվ, շատ աղքատիկ ու խեղճ են բոլոր միջոցառումները. վաղուց ժամանակն է ՄԱՅՐԵՆԻԻ օրը նշելու համահայկական հարթակի տրամագծով, այն դարձնելու առավել հնչեղ, սիրելի, կարևոր ու սպասված՝ ինչպես մյուս բոլոր տոները: Ազգային ինքնության կարևորագույն, առաջնային նախապայմանը ՄԱՅՐԵՆԻՆ է, հայոց լեզուն, ուստի այն պետք է տոն լինի, որը միշտ պետք է ուղեկցի մեզ: Ո՞րն է հայոց լեզվով խոսելու և մտածելու ակունքը…իհարկե՝ ընտանիքը, առաջին հերթին՝ հայ մայրը, ո՞րն է մաքուր, գեղեցիկ հայերենով խոսելու ակունքը..իհարկե՛, դարձյալ ընտանիքը, նաև՝ կրթական հաստատությունները: Արդյո՞ք այդ ակունքները զուլալ են…մեր ամբողջ հասարակությունը պատասխանատու է այդ ակունքների մաքրության համար: Լեզուն նաև պետական մեծ հոգածության կարիք ունի, այն ներկայում իրավական հարթակի վրա պահելն առավել քան ժամանակի և լեզվի հանդեպ ստեղծված անփույթ, կամայական վերաբերմունքին հետևող հրամայականը պետք լինի: Ազգային յուրաքանչյուր սրբության ոտնահարում պետք է դիտել որպես դատապարտելի արարք, հանցանք. սա՛ էլ հայրենադավություն է և ոչ ՝ պակաս: Ցավոք, հայոց լեզվի նկատմամբ դրսևորվող քամահրական, անկառավարելի, անփույթ վերաբերմունքն առկա է մեր կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտներում, սակայն առավել ցավալի է, որ նման մերժելի երևույթները տեղ են գտնում զանգվածային լրատվամիջոցներում՝ հեռուստատեսային լեզվում և էլեկտրոնային բազմաթիվ պարբերականներում. այս համայնապատկերի վրա, թերևս, համեմատաբար մաքուր է մնում թղթային մամուլի ու Հանրային ռադիոյի լեզուն: Տարիներ շարունակ մի շարք պատեհապաշտներ, չգիտես՝ ում թողտվությամբ, հայտնվեցին զանգվածային հնչեղ լրատվամիջոցներում և ստեղծեցին հայերենի իրենց ուղղախոսությունն ու շեշտադրությունը, եթերը լցրեցին ժարգոնախոսությամբ, ապազգային մտածելակերպով, սերիալային ոչ հայկական անուններով, առօրյա-խոսակցական հայերենով, որը չարիքի փոքրագույնն է թերևս…Շարունակաբար խոսվում է այդ մասին, կա՛ն, անշուշտ, մտահոգվողներ, սակայն, մեր բոլոր լեզվաբանները, մտավորականները մշտապես կրկնում են, որ այդ հարցը պետք է լուծվի պետական մակարդակով. ՀՀ սփյուռքի նախարարությունը եղավ այդ հարցը բարձրացնողների ու բարձրաձայնողների առաջին շարքում, կազմակերպվեցին կլոր-սեղան քննարկումներ, որի ընթացքում հնչած բոլոր ելույթները, միանշանակ, արդարացի էին…Սակայն հարցը վերջնական լուծում դեռևս չի ստացել, իսկ ՄԱՅՐԵՆԻՆ սպասում է, ՄԱՅՐԵՆԻՆ շարունակում է ոտանհարվել, աղճատվել, թրատվել, աղավաղվել… Մինչև ե՞րբ: Ովքե՞ր են փակելու անգլերենախառն, աղավաղված հայերենով խոսքի ճամփան, մինչև ե՞րբ են օքեյներն ու վաուները, պոզիծիվներն ու կրեածիվները, ածյաններն ու փառատոՆՆերը, ըտենցներն ու ընդեղները, աութ դանսերն ու փազըլները, եԳրորդներն ու դԲրոցները, վե կալելներն ու պռոբլեմները, տենամներն ու էտի-էսիները, հիՑուններն ու գինԻկոլոգները, հաԽՏանակներն ու աՇկերը, սմետանններն ու տըվոռըգները, պՌագմաԾիկն ու ռեցեպտները, Ձիաբետներն ու Ձինամիկաները, արԾունքներն ու խանգաՌելները, պայՑյուններն ու պայթ-ունները, ընԳերներն ու զոՆքաՋները, թՄերն ու հեԾիոտները, մաԽՏանքներն ու աՌհամարհելը, կամպյուտըռները, պրինտներն ու սկոչները, միկռաֆոններն ու ֆլեշկաները, վարՔաբեկելներն ու թրեյնինգները, սալոններն ու մոյկաները, մաԾյաններն ու ԿարապեԾյանները, ՄուրաՁյաններն ու ԱրարաԾյանը, ԻՌանն ու ԻՌաքը, պոպուլզմն ու իմիջը, ռեյտինգն ու կոնցեպցիան, ակտուալն ու վիզուալը…անարգել թափառելու մեր խոսքում, աղտոտելու հայերենը լրատվամիջոցներում, խորհրդարանական դաշտում, կյանքի տարբեր ոլորտներում:
…Մինչև ե՞րբ են հայաստանյան խանութների ու ընկերությունների, հիմնարկների վրա տեղադրվելու ոչ հայերեն ցուցանակներ, խանութների փոխարեն գրելու՝ store, market, super market , առևտրի սրահի փոխարեն` գրելու mall, որևէ ապրանքանիշը վկայող խանութների, սրճարանների, ամսագրերի, հաղորդաշարերի, բժշկական հաստատությունների անվանումները կոչելու և գրելու անգլերենով՝ kid zone, beauty salon, carwash, petrol, Dalma garden, Delta-clinik, TVmall, էպիլյացիա…հատորներ կարելի է գրել այս թեմայով, բայց բավակա՛ն է. վաղուց ժամանակն է՝ քննադատությունից, նեղսրտվելուց, բարկանալուց անցնել գործի, պետական մակարդակով լուրջ քայլեր ձեռնարկել այս հարցում, որոշակի լիազորություններ տալ համապատասխան մարմիններին և օրինական դաշտ ներառել Մայրենիի հետ կապված մտահոգություններն ու խնդիրները. Մայրենին սպասում է… որքա՜ն ժամանակ… Մայրենիի տոնը նշելը պարտավորեցնում է, որ շնորհավորանքներ հղելուց առաջ արժանին մատուցվի մեր հինավուրց ու Աստվածային լեզվին, որ տոնին նախորդող բոլոր օրերին հարգալից ու հոգատար լինենք մեր Մայր լեզվի հանդեպ, այլապես շնորհավորանքները կլինեն միայն բառեր, մեկօրյա պաճուճանքներ…Մեր լեզուն ինքնին զա՛րդ է անգին և ընդամենը ճիշտ ու գեղեցիկ կրելու, փայլեցնելու, խնամքի՛, սիրո՛ կարիք ունի:
Կարինե Ավագյան