Կոմունիկացիաների ապաշրջափակման թեման շարունակում է մնալ արդիական, սակայն թե՛ հասարակական, թե՛ քաղաքական ոլորտի բազմաթիվ ներկայացուցիչներ միաբերան պնդում են, որ ճանապարհների բացումն անհնար է ընդհուպ մինչև այն պահը, երբ ՀՀ չվերադառնա մեր վերջին գերին Ադրբեջանում:
Այսպես են կարծում նաև իրավաբան Հայկ Եգանյանը, ՛՛Դեմոկրատական այլընտրանք՛՛ կուսակցության ղեկավար Սուրեն Սուրենյանցը և գործարար-բարեգործ Գոռ Ամատունին:
Այս մասին նրանք նշեցին ՛՛Տեսակետ՛՛ մամուլի ակումբում կայացած ասուլիսին, որը նվիրված էր հենց ապաշրջափակմանը, դրա ռիսկերին ու առավելություններին, Հայաստանի համար բացվող նոր հնարավորություններին:
՛՛Քոչարյանը, Փաշինյանը, Տեր-Պետրոսյանը գալու են, գնան, բայց մենք մնալու ենք, Հայաստանը մնալու է, ուստի պետք է մի այնպիսի հիմք դնենք, որ ոչ մի քաղաքականություն դրա վրա չադզի: Մենք պետք է հասկանանք մի բան, որ աշխարհում չկա ոչ մի սահման, որ պատերազմով չի գծվել, բոլոր սահմանները պատերամով են գծվել, մենք պետք է հասկանանք այն իրական բանը, որ ունենք այսօր՛՛,-ասուլիսի ժամանակ նշեց Գոռ Ամատունին:
Նա հավելեց, որ կանգնել ենք փաստի առաջ՝ կամ սահմանները փակ ենք պահում և տուժում դրանից, կամ, հասկանալով հանդերձ, թե ո՛վ է մեր թշնամին, ապաշրջափակումն օգտագործում ենք մեր օգտին:
՛՛Երբ ուժեղանանք, հավակնություններ կունենանք, դեռ թույլ ենք, չենք կարող մեզ թույլ տալ փակած պահել ինչ-որ մեկին հակառակվելով, առաջին հերթին՝ մեզ՛՛,-նշեց նա:
Ամատունու խոսքով՝ Հայաստանը կարող է յուրահատուկ միջնորդ դառնալ՝ ՛՛խաղալով երկու կողմի վրա՛՛: ՛՛Այսօր Աբխազիան ակտիվացավ, իրենք զգացին վտանգ, որ Հայաստանը բլոկադան կարող է ճեղքել: Հիմա կլինի շատ մեծ սխալ, եթե մենք որոշենք, որ մենակ Ադրբեջանով ենք բացում ճանապարհները, կամ գնում ենք մենակ Աբխազիայի ճանապարհով, չէ՛, պետք է խաղալ երկու կողմի վրա, երկուսն էլ պետք է բացած լինեն ճանապարհները… Իրանը ուզում է մտնել ԵվրԱզԷս, մենք կարող ենք այդ ամենի վրա խաղալ, մենք կարող ենք միջնորդ դառնալ, մեր պայմանական պարտությունն օգտագործել մեր օգտին՛՛,-նշեց ասուլիսի բանախոսը:
Նա անդրադարձավ նաև Մեղրիի միջանցքի հնարավոր գործարկմանը՝ նշելով, որ այդ ճանապարհը պետք է վերահսկեն ՀՀ զինված ուժերը. ՛՛Եթե ՌԴ ԶՈւ-ն վերահսկի կամ Ադրբեջանը, ինչը լրիվ աբսուրդ է, եկեք հաշվենք, որ մենք Հայաստանը կորցրել ենք՛՛:
՛՛Բոլոր այն քաղաքական ուժերը, բիզնես էլիտայի այն սեգմենտը, որը մրցունակության հիմքով է ձևավորվում, միշտ կողմ է ինտեգրացիոն գործընթացին, որովհետև դա է առողջ մրցակցության միակ գրավականն աշարհում: Մեր կուսակցությունը կողմ է բաց սահմաններին, բայց ցանկացած իրավիճակ ստիպում է, որ մենք կոնկրետ հայացք ունենանք՛՛,-այսպես է կարծում Սուրեն Սուրենյանցը:
Նա նշեց, որ այս գործընթացները համակարգվում են նոյեմբերի 9-ի և հունվարի 11-ի եռակողմ համաձայնագրերով: ՛՛Մայր փաստաթուղթը շատ անհաջող ու անպատվաբեր է Հայաստանի համար. կա՛մ մենք ունենում ենք թեկուզ նվաստացուցիչ պատերազմի հետևանքով առաջացած նոր ստատուս քվո, կա՛մ ունենում ենք Հայաստանի հաշվին կատարված զիջումներ: Հիմա գերիների կետը իրականացված չէ, մոտ 150-200 մեր հայրենակիցներ առայժմ պահվում են Բաքվի բանտերում, այս իրավիճակում քննարկել կոմունիկացիաների հարց՝ մի քիչ տրամաբանությունից դուրս է՛՛,-ասաց Սուրենյանցը և հավելեց. ՛՛Ինչպե՞ս կարող ենք օգտվել Ադրբեջանի ճանապարհից՝ Ռուսաստան հասնելու համար, երբ կա պատանդառվելու շատ մեծ վտանգ:
Բանախոսն ուշադրություն հրավիրեց ևս մեկ կարևոր հանգամանքի վրա՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը խոսում է ոչ թե Հայաստանի միջոցով Նախիջևանի հետ կապվելու մասին, այլ Նախիջևանի կամ Մեղրու միջանքցի մասին: ՛՛Հենց խոսում ենք միջանցքի մասին, այստեղ կոմունիկացիան իր տեղը զիջում է շատ վտանգավոր մի բանի: Շատ կարևոր է, որ կոմունիկացիաների բացման գինը չլինի Հայաստանի ինքնիշխանության կորուստը: Ես կատեգորիկ դեմ կլինեմ, եթե Մեղրիով Նախիջևան անցնող ճանապարհը դուրս գա Հայաստանի սուվերեն վերահսկողությունից կամ իրավազորությունից: Սա կնշանակի, որ մենք կորցնում ենք կոնկրետ ճանապարհի հանդեպ մեր իրավազորությունը, սա կոմունիկացիայի խնդիր չէ, կապիտուլյացիայի ակտի կապիտալիացիա է ենթադրում, սա սուվերենության ռիսկեր է ծնում, քաղաքական ռիսկեր է ծնում… Իսկ եթե ճանապարհի նկատմամբ Հայաստանը կպահպանի իր սուվերենությունը, պատանդների վերադարձից հետո կարելի է գործարկել: Բացի այդ՝ Ադրբեջանը Նախիջևանի հետ կապվելու համար ինչու՞ է անպայման Մեղրիի ճանապարհն ուզում, երբ արդեն կա Ղազախ-Իջևան երկաթուղային ճանապարհը, որն ավելի էժան է՛՛,-ընդգծեց բանախոսը:
Սուրենյանցը կարծիք հայտնեց նաև, որ հունվարի 11-ի համաձայնագրի ստորագրման ժամանակ գոյություն չուներ ո՛չ հայկական օրակարգ, ոչ ադրբեջանական: Ըստ նրա՝ խոսքը ռուսական օրակարգի մասին է: ՛՛Ռուսաստանի քաղաքական պալիտրան խնդիր է դրել ռուսական և թուրքական երկաթգծերի կամ կոմունիկացիաների ինտեգրման, այս պարագայում դու քո կոմունիկացիոն քարտեզը չունես և տեղավորվում ես ռեգիոնլ նոր ձևաչափի մեջ՛՛,-պարզաբանեց նա:
Իրավաբան Հայկ Եգանյանն էլ նշեց, որ դեմ է 44-օրյա մարտական գործողություններն իրավական առումով պատերազմ որակելուն: ՛՛Մենք գիտենք, թե այդ ընթացքում ինչե՛ր են կատարվել, միջագային իրավունքի աղաղակող խախտումներ են եղել… Պատերազմն ունի իր օրենքները, դա քաղաքականության շարունակություն է՝ զենքով, բայց այս դեպքում կատարվել են միջազգային կոնվենցիաներով արգելված արարքներ՝ արգելված զենքի կիրառում, գերիների ու քաղաքացիական անձանց նկատմամբ վայրագություններ, քաղաքացիական օբյեկտների ռմբակոծումներ և այլն, և սա ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահող երկրների մակարդակով արձանագրվել է՛՛,-ասաց նա:
Եգանյանի համոզմամբ՝ որքան փոքր է երկիրը, այնքան առավել նրա պաշտպանության վահանը պետք է լինի միջազգային իրավունքը: ՛՛Եռակողմ հայտարարաւթյունը միջազգային պայմանագրերի մասին օրենքի համաձայն համարվում է միջազգային համաձայնագիր՝ փաստաթուղթ, դիտարկվում է վավեր այն ժամանակ երբ վավերացվում է ԱԺ-ի կամ նախագահի կողմից: Փաստաթղթի 2-րդ, 6-րդ և 9-րդ կետերով կարող ենք որակել, որ այս փաստաթուղթն առ ոչինչ է՛՛,-նշեց նա:
Եգանյանն ասաց նաև, որ, որպես ՀՀ քաղաքացի, բնականաբար, ընդունում է սահմանների ապաշրջափակումը: ՛՛Բայց արդյոք այս փաստաթղթով այդ շրջափակումը կարո՞ղ է վերացվել, իմ կարծիքով՝ այս փաստաթղթի հիմնական ապաշրջափակման կենտրոնը Նախիջևանով դեպի Ադրբեջան տարածքի տրամադրումն է, ուրիշ տնտեսական կենտրոն ես չեմ տեսնում՛՛:
Բանախոսը հարց բարձրացրեց՝ իրավական առումով Հայաստանը պատրա՞ստ է ապաշրջափակման պայմաններում ընդունել ու մարսել հարևանային կապիտալը: ՛՛Տնտեսական իմաստով պետք է հաշվարկ կատարվի, Հայաստանը եթե 44 տոկոս աղքատություն ունի, խոցելիության աստիճանը տնտեսական հաշվարկների հիմք պետք է լինի՛՛,-ասաց Եգանյանը՝ հավելելով, որ Հայաստանը պետք է պատրաստվի իրավական անվտանգության տեսանկյունից և իր օրենսդրական բազան պետք է համապատասխանեցնի հնարավոր մեծ կապիտալի ներհոսքին:
Մանրամասները՝ տեսանյութում.