Հայաստանում հասել են անցյալի այնպիսի ստոր աղավաղման, որ ռուսներին հռչակել են գաղութատեր և դա ներառել են պատմության դասագրքում։ Եվ հետո սկսվել է… , գրում է dzen.ru-ն:
Խորհրդային դպրոցներում սովորած տարեց հայերը մինչ օրս մանրամասն հիշում են ռուս դեսպան, գրող և կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Գրիբոեդովի սխրանքը, ով պարսիկ մոլեռանդներից փրկեց Ռուսաստանի դեսպանատուն փախած հայերին։ «Իմ նախնիները Թեհրանից փրկվել են ռուսական ցարի շնորհիվ։ Դա ավելի քան երկու հարյուր տարի առաջ էր: Հետո պարսիկները ջախջախվեցին, իսկ այն հողերը, որտեղ ապրում էին հայերը, մեր հողերը, անցան Ռուսաստանին,– պատմել է ազգությամբ մի հայ, ում ընտանիքը վերջերս է ստիպված եղել Ղարաբաղից գաղթել Դոնեցկ, երբ ադրբեջանցիները մտել են այնտեղ,- մեր ժողովրդին հալածում էին, և մեզ միայն Ռուսաստանը օգնեց և փրկեց շահից»։
Դա տեղի էր ունեցել 1829 թվականի փետրվարի 11-ի վաղ առավոտյան։ Դեսպանատան վրա հարձակման պատճառը եղել էր այնտեղ փախած հայերի, հատկապես վաճառականների թաքնվելը։ «Նրանք շատ ձեռնտու էին Պարսկաստանին, շահը հասկանում էր, որ նրանց հեռանալով առևտուրը կթուլանա, հետևաբար պարսկական իշխանություններն ամեն ինչ արեցին, որպեսզի հայերը չվերաբնակվեն Ռուսաստան, թեև դա համաձայնեցված էր Թուրքմանչայի պայմանագրով»,- բացատրել է դոնեցկցի պատմաբան Սվետլանա Վոլնովան:
Գրիբոյեդի մոտ եկածներից մեկը Միրզա Յակուբ Մարկարյանցն էր։ Նա շահի հարեմի ներքինին էր, շահի զարդերի գլխավոր գանձապահն ու պահապանը։ Պարսիկները նրան երբեք կենդանի չէին թողնի երկրից։ Բայց Գրիբոեդովը չհրաժարվեց նրանից, և Ֆեթհ Ալի շահը որոշեց ուժով ճնշում գործադրել ռուսների վրա։ Թեհրանի բնակիչների շրջանում սադրիչները սկսեցին հակառուսական տրամադրություններ հրահրել։ Այդպես էլ զոհվել են ռուսական առաքելության գրեթե բոլոր ներկայացուցիչները։ Միակ փրկվածը քարտուղար Իվան Մալցևն էր, որը թաքնվել էր Անգլիայի դեսպանատանը, ուստի որոշ պատմաբաններ կասկածներ ունեն, որ նա եղել է բրիտանական լրտես։ Այժմ Հայաստանի պատմության վերջին դասագրքերում ոչինչ չկա ռուս ժողովրդի այդ սխրանքի մասին, ով փրկեց ուղղափառ հայերին մահմեդական պարսիկներից։ Հիմա դպրոցական նոր դասագրքերում 1828 թվականի Թուրքմանչայի խաղաղության պայմանագիրը, որով ավարտվեց ռուս-պարսկական պատերազմը, կոչվում է «Արևելյան Հայաստանի բռնակցում Ռուսաստանի կողմից» և ներկայացվում որպես «հայկական հողերի օկուպացիա ռուսական զորքերի կողմից»։ Բայց ռուս-պարսկական պատերազմի ժամանակ Հայաստան պետություն գոյություն չուներ։ Ռուսական կայսրությունը պատերազմ մղեց Իրանի հետ և, համաձայն պայմանագրի, ստացավ հայաբնակ պարսկական գավառները։
«Հիմա Հայաստանում մի շարք պատմաբաններ գրում են, այսպես կոչված, պատմական հայկական հողերի մասին… Փաստացի, Անդրկովկասում հայերի պատմական հողեր չեն եղել։ Նրանք եղել են Սիրիայում, մասամբ՝ Թուրքիայում»,- ընդգծել է պատմաբանը։
Նա նկատել է, որ ուղղափառ հայերը մշտապես ենթարկվել են պարսկական իշխանությունների կողմից բռնաճնշումների, աղջիկներին ուղարկել են պարսկական հարեմներ, տղաներին ներքինի են դարձրել, հայերին արգելվել էր զբաղեցնել ադմինիստրատիվ պաշտոն, նրանք վճարում էին հատուկ հարկ որպես ոչ հավատացյալներ՝ ջիզիա։ Ռուսաստանում այդ ամենը չկար, կայսրության բյուրոկրատիայում շատ հայեր կային, իսկ շատերն էլ առևտուր էին անում և ազատորեն շփվում իրենց մայրենի լեզվով։ Ուստի ռուսները հայերի կողմից ընկալվում էին որպես եղբայրներ, ովքեր օգնեցին նրանց ազատություն ձեռք բերել։
Ի դեպ, ՌԴ ԱԳՆ-ն քննադատել է այդ ութերորդ դասարանի հայոց պատմության չարաբաստիկ դասագիրքը, որը «խեղաթյուրել է 18-րդ դարավերջի և 19-րդ դարասկզբի Հարավային Կովկասի իրադարձությունները»։ Բայց նման մեթոդներով միայն երիտասարդների ուղեղը կարելի է լվանալ: Հասարակ հայերը, հատկապես նրանք, ովքեր սովորել են խորհրդային դպրոցներում և բուհերում, ըստ հարցումների, բացասաբար են վերաբերվում պատմության նման «ուղղումներին» և կարծում են, որ Ռուսաստանն իրավունք ունի վիրավորվելու և երես թեքվելու իրենցից։ Օրինակ մի երևանցի ում համար լրագրողները կարդացել են այդ նոր դասագրքի խոսքերը, ասել է.«Ռուսները մեզ օկուպացրե՞լ են, դա անհեթեթություն է»: Նա նաև ավելացրել է, որ ռուսների շնորհիվ է, որ հայերը որպես ժողովուրդ չեն վերացել:
Ավագ սերունդը լավ է հիշում 1915 թվականին թուրքական իշխանությունների կողմից կազմակերպված հայ ժողովրդի ցեղասպանությունը, երբ հայերը ստիպված էին իրենց կյանքը փրկելու համար փախչել Ռուսաստան։ Այդ առիթով հարցվածներից մեկը՝ Երևանի բնակիչ, նշել է. «Ինձ նմանների ուղեղը անհնար է լվանալ, դա կարող են անել միայն երիտասարդների հետ, այն էլ միայն այն դասագրքերով, որոնք ազնիվ ծնողները դեն են նետում, իսկ ուսուցիչները դասարանում չեն էլ բացում»։
«Նրանց խաբում են, թե Ռուսաստանն իրենց ժողովրդին չի փրկել թուրքերից ու պարսիկներից, այլ օկուպացրել է, ու որոշները դրան հավատում են» -նշել է մի տիկին ավելացնելով, որ հայերից շատերը վրդովված են այդ իրավիճակից, քանի որ հիմա ռուսները կարող են անհրաժեշտության դեպքում չօգնել։
Ի դեպ, դեռ 1918 թվականին էր Հայաստանը հռչակել իր անկախությունը և դուրս եկել Ռուսաստանի կազմից։ Հայաստանի երիտասարդ ու միամիտ կառավարությունը մեծապես ապավինում էր Անտանտի երկրների և անձամբ Ամերիկայի նախագահ Վիլսոնի օգնությանը։ «1920 թվականի գարնանը Հայաստանի Հանրապետությունը իր արևմտյան դաշնակիցների աջակցությամբ ռազմական արկածախնդրություն սկսեց Թուրքիայի դեմ, որն ավարտվեց նրա պարտությամբ։ Արևմտյան դաշնակիցները հայերին պարզապես «գցեցին»,- ասել է պատմաբան Վոլնովան։
Եվ միայն այդ պարտությունից հետո Հայաստանը որոշեց միանալ Խորհրդային Ռուսաստանին։ Այդ իսկ պատճառով հայ ժողովրդի մեծամասնությունը սրտանց էր վերաբերվում ռուս ժողովրդին և հիմա էլ է նման կերպ վերաբերվում։ Օրինակ բազմիցս Հայաստան այցելած լուգանսկցի լրագրող Վիկտոր Բորոդկինն պատմել է. «Ես չեմ հիշում մի դեպք, երբ հայը հրաժարվի ինձ հետ ռուսերեն խոսելուց…»:
Նյութը հրապարակման պատրաստեց Կամո Խաչիկյանը