ԱՄՆ պետքարտուղարի Եվրոպայի և Եվրասիայի հարցերով օգնականի տեղակալ Ջոշուա Հաքը և Պետդեպարտամենտի Եվրոպայի հարցերով ավագ խորհրդական Ուայեթ Թոլքն այցելել են Երևան և Բաքու, գրում է news.rambler.ru–ն։
Երկու անդրկովկասյան երկրների մայրաքաղաքներում ամերիկացի պատվիրակները, ինչպես հաղորդել են տեղական գործակալությունները, «շարունակել են քննարկումները բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ անդրադառնալով երկկողմ հարաբերությունների և տարածաշրջանային անվտանգության խնդիրներին» և, իհարկե, գնահատել են Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խաղաղության պայմանագիր կնքելու հեռանկարները։
Բոլոր նշաններով, ոչ ամենաբարձրաստիճան ԱՄՆ ներկայացուցիչների այս այցն ավելի շատ կրթական և հետախուզական բնույթ է ունեցել, քանի որ այն առաջինն է Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի սկզբից ի վեր։ Այնուամենայնիվ, հայ և ադրբեջանցի փորձագետներն այն կապում են «Թրամփի վարչակազմի կողմից Ադրբեջանի և Հայաստանի նկատմամբ քաղաքականության ձևավորման լուրջ հնարավորությունների» հետ։ Ի դեպ, հիշեցնենք, որ ավելի վաղ Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն էր խոսել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև նոր բախման «իրական ռիսկի» մասին։ Նրա խոսքով «մենք կցանկանայինք կանխել դա»։ Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ Սպիտակ տունը Կովկասում չի ցուցաբերում այն քաղաքական ակտիվությունը, որը նկատվում էր Ջո Բայդենի վարչակազմի կողմից։
Տարածաշրջանի խնդիրների փորձագետներից մեկը՝ Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան և ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախկին համանախագահ Մեթյու Բրայզան կարծում է, որ «Թրամփը պարզապես հիմա չունի Հարավային Կովկասի վերաբերյալ քաղաքականություն, նա ընդհանրապես ուշադրություն չի դարձնում դրան»։ Սակայն, ըստ նրա, «եթե Թրամփին հաջողվի բարելավել հարաբերությունները Մոսկվայի հետ, ապա Վաշինգտոնը կարող է ճշգրտել իր նախկին քաղաքականությունը տարածաշրջանում»։
Առայժմ Թրամփը «կենտրոնացած է Վաշինգտոնում իր իշխանությունն ամրապնդելու վրա և առաջնահերթություն է տալիս Ուկրաինայի և Ռուսաստանի միջև խաղաղությանը»։ Սա ակնարկ է այն մասին, որ Միացյալ Նահանգները պատրաստվում է այսպես կոչված «փաթեթային դիվանագիտություն» վարել հետխորհրդային տարածքում։ Ի դեպ, որոշ ռուս փորձագետներ կիսում են այդ դիրքորոշումը։ Նրանցից մեկը՝ ԱՄՆ-ի և Կանադայի Արբատովի ինստիտուտի արտաքին քաղաքականության ուսումնասիրությունների բաժնի առաջատար գիտաշխատող Նանա Գեգելաշվիլին, կարծում է, որ «Թրամփի վարչակազմը պարզաբանում է իր վերաբերմունքը հետխորհրդային երկրների նկատմամբ ընդհանրապես և մասնավորապես Անդրկովկասի և Կենտրոնական Ասիայի երկրների նկատմամբ»։ Նրա խոսքով «դա կախված կլինի, նախ, նրանից, թե ինչպես կզարգանան ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները, որոնք, իրենց հերթին, կորոշվեն այն պայմաններով, որոնց դեպքում կարող է լուծվել Ուկրաինայի ճգնաժամն, իսկ Ռուսաստանը պատրաստ լինի դրանք ընդունել։
Երկրորդ հերթին Վաշինգտոնի պատրաստակամությունը ճանաչել հետխորհրդային տարածքը որպես Մոսկվայի համար հատուկ շահերի ոլորտ, ոչ պակաս կարևոր է ռուս-ամերիկյան ապագա հարաբերությունների զարգացման համար»։
Ակնհայտ է, որ նման մոտեցումը կհամընկնի մեկ այլ հարցի հետ. արդյո՞ք հետխորհրդային երկրներն իրենք պատրաստ են ընդունել այդ փաստը որպես իրականություն։
Միևնույն ժամանակ, Միացյալ Նահանգները, անշուշտ, կշարունակի որոշակի նշանակություն տալ նրանց հետ բազմամասնագիտական երկկողմ համագործակցության զարգացմանը՝ Սևծովյան-Կասպյան տարածաշրջանին և Մերձավոր Արևելքին մոտ լինելու պատճառով։
Խոսքըն էներգետիկ գործոնի, Արևմուտքի շահերը հաշվի առնող տրանսպորտային միջանցքների մասին է, հատկապես չինական «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնության համատեքստում, որը Վաշինգտոնը դիտարկում է որպես Եվրասիայում իրեն մրցակցող նախագիծ։
Այդ ուղղությամբ էլ այժմ լուրջ իրադարձություններ են ծավալվում։ Այսպիսով, Լաչինում Ադրբեջանի, Պակիստանի և Թուրքիայի առաջնորդների երկրորդ եռակողմ գագաթնաժողովից հետո, ինչպես գրում է պակիստանյան Daily Islamabad Post թերթը, «հայտարարվեց, որ ի հայտ է գալիս նոր տարածաշրջանային դաշինք, որը պատրաստ է կառուցել անվտանգության ճարտարապետություն, որը ներառում է Ղարաբաղը, Քաշմիրը և Հյուսիսային Կիպրոսը, ցուցադվում է նոր տարածաշրջանային ճարտարապետության ընդհանուր ռազմավարության և համաձայնեցված ուղղության ի հայտ գալը»։
Մյուս կողմից, փորձագետները սկսել են խոսել Անդրկովկասում այսպես կոչված «փոքր Անտանտի» ի հայտ գալու հնարավորության մասին, որը կարող է ներառել Ֆրանսիան և Հունաստանը՝ Հնդկաստանի և Հայաստանի հետ միասին։ Այսպիսով, համաշխարհային մասշտաբով մենք տեսնում ենք Անդրկովկասում պատմականորեն նոր խաղացողների՝ Հնդկաստանի և Պակիստանի ի հայտ գալը։ Այս առումով, կառավարությանը մոտ կանգնած թուրքական Star թերթը կանխատեսում է «Զանգեզուրի միջանցքի համար պայքար» երկու դաշինքների միջև։ «Փոքր Անտանտը» կփակի այդ միջանցքը, որպեսզի Թուրքիային զրկի թյուրքական աշխարհ ուղիղ մուտքից՝ Կովկասից մինչև Կենտրոնական Ասիա, իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում նաև Հարավային Ասիա։
Հրատարակության կարծիքով, իրադարձությունների նման ընթացքը «կարող է արմատապես փոխել ուժերի հավասարակշռությունը Եվրասիայում, խաթարել Հնդկաստանի, Իրանի և Հայաստանի շահերը»։ Հետևաբար, «Զանգեզուրի միջանցքի» շուրջ առճակատումը կստանա լուրջ աշխարհաքաղաքական մրցակցության առանձնահատկություններ։
Եվ ոչ միայն դա։ Հնդիկներն ակտիվորեն լոբբինգ են անում Հնդկաստան-Իրան-Հայաստան-Վրաստան-Սև ծով գծի երկայնքով գլոբալ տրանսպորտային և հաղորդակցական միջանցքը, ի հակադրություն Պեկինի նմանատիպ նախագծի՝ Չինաստան-Պակիստան-Իրան-Ադրբեջան-Վրաստան-Սև ծով։
Հենց Պակիստանի Գվադար քաղաքում գտնվող չինական լոգիստիկ երթուղու շահութաբերությունը նվազեցնելու նպատակով է, որ Նյու Դելին արդեն գնել է Չաբահարի նավահանգիստն Իրանից և տասնյակ միլիարդավոր դոլարների ներդրումային ծրագրով դրա շուրջ կառուցում է գլոբալ լոգիստիկ կենտրոն։
Այսպիսով, ամերիկյան դիվանագիտական էմիսարների հայտնվելն Անդրկովկասում մոտիվացված է և հասկանալի. Անդրկովկասում ձևավորվում են նոր քաղաքական, դիվանագիտական և ռազմական ռեֆլեքսներ։ Տարածաշրջանը ներքաշվում է «մեծ խաղի» մեջ։