ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի և Հայաստանի ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի բանակցությունները նշանակալի են որակվել, սակայն դեռևս հայտնի չէ, թե արդյո՞ք դիվանագետներին հաջողվել է պայմանավորվել որևէ կոնկրետ բանի շուրջ։ Եվ ընդհանրապես, կա՞ հստակ ըմբռնում, ինչպես ասում են, թե ում հետ եք դուք, պարոնայք հայեր։ Փորձագետների մեծամասնությունը համաձայն է, որ կողմերը պարզապես միմյանց փոխանցել են իրենց դժգոհությունները և «վատ պահվածքը» և ընդմիջել: Մինչ այժմ թե՛ հայկական, թե՛ ռուսական մամուլը գրում է, որ ժամանակն է վերջ տալ թյուրիմացություններին, առճակատումներին, որոնք երբեմն վերածվում են թշնամանքի, և ամեն ինչ վերադարձնել նախկինին։ Իսկ եթե ամեն ինչ այնպես չի ստացվում, ինչպես նախկինում, ապա գոնե վերադառնալ նորմալ հարաբերությունների, գրում է bloknot.ru–ն:
Հայաստանում որոշ փորձագետներ կարծում են, որ Լավրովի և Միրզոյանի նման հրապարակային հանդիպումը, թեև անուղղակիորեն, առնչություն ունի Անդրկովկասում որոշակի ազդեցություն ունեցող նախագահ Դոնալդ Թրամփի Սպիտակ տուն վերադառնալու հետ։ Դա բխում է նրանից, որ Ռուսաստանի և Հայաստանի ԱԳՆ ղեկավարների վերջին երկկողմ հանդիպումը կայացել է ավելի քան մեկուկես տարի առաջ։ Հայ փորձագետները հատուկ ուշադրություն են դարձրել այն տոնայնությանը, որով Լավրովը զրուցել է Միրզոյանի հետ։ Նախ ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարը գործընկերոջը վստահեցրել է, որ Հայաստանը «մնում է Ռուսաստանի պատմական և բնական ռազմավարական դաշնակիցը»։ Դրանից եզրակացվել է, որ Մոսկվան իր սպառնալից երանգը փոխել է «քաղաքավարիի» կենտրոնանալով Ռուսաստանի և Հայաստանի միջև համագործակցության արդյունավետության վրա։ Դա նշանակում է, որ Մոսկվան պատրաստ է հրաժարվել Երևանի վրա ճնշում գործադրելու քաղաքականությունից, քանի որ հասկացել է, որ առանց Ռուսաստանի Հայաստանը չի կորչի, քանի որ այդ երկրի իշխանություններին հաջողվել է ամուր հարաբերություններ հաստատել Արևմուտքի հետ: Սա է հայաստանյան փորձագետների եզրակացությունը։ Սրանով է պայմանավորված տոնայնությունը՝ սպառնալից դեպի դիվանագիտական, համոզված է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի մերձավոր գործակից Խաչատուր Սուքիասյանը։ Նա Ռուսաստանում և Հայաստանում բավականին հայտնի անձնավորություն է՝ օլիգարխ, ձեռնարկատեր, պետական և քաղաքական գործիչ, Հայաստանի արդյունաբերողների և գործարարների միության հիմնադիրներից մեկը, երեք անգամ եղել է հանրապետության ազգային խորհրդարանի պատգամավոր։ Նա ամուր կապեր ունի Ռուսաստանի հետ և վերջին երկու տարիների ընթացքում երկու երկրների միջև աճող առևտրի շահառուներից է։ Սուքիասյանի ընկերությունը զբաղվում է ռուսական ոսկու արտահանմամբ ԱՄԷ ինչպես հետևում է ՄԱԿ-ի միջազգային առևտրի վիճակագրության տվյալների բազայից:
Հայաստանը հանդես է եկել որպես վերաարտահանող երկիր՝ տարանցիկ երկիր, որով ռուսական ոսկին և ադամանդներն առաքվել են ԱՄԷ։ Փաստորեն, պարզվում է, որ չնայած սառը հարաբերություններին, Հայաստանն ու Ռուսաստանը շարունակել են համագործակցել և զգալի շահույթ ստանալ։ Հատկանշական է այն, որ Սուքիասյանը խնդիր չի տեսնում ԵԱՏՄ-ի հետ ԵՄ անդամակցության անհամատեղելիության մեջ, որով ռուս պաշտոնյաները վախեցնում են Հայաստանին։ Հայ գործարարը համոզված է, որ Եվրասիական տնտեսական միությունը շուտով համագործակցություն կհաստատի ԵՄ-ի հետ։
Ինչ վերաբերում է երկու երկրների արտգործնախարարների հանդիպմանը, ապա Փաշինյանի դաշնակիցը վստահեցրել է, որ ամեն ինչ ընթանում է ճիշտ ուղղությամբ չնայած «էմոցիոնալ ֆոնի» խնդիրներին: Պետդումայի ԱՊՀ հարցերով կոմիտեի ղեկավար Լեոնիդ Կալաշնիկովն անհրաժեշտություն է տեսնում զարգացնել հետագա հարաբերությունները Հայաստանի հետ։ Իսկ ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի մասնակցության սառեցումը նա անվանում է ժամանակավոր, բայց «օգտակար միջոց» հանգստացնելու հայ քաղաքական գործիչների նյարդերը։ Ռուս պատգամավորը չի էլ կասկածում, որ կոլեկտիվ պայմանագիրը ձեռնտու է Երևանին, բայց «ժամանակ պահանջվեց», որպեսզի հետո հանգիստ շարունակի աշխատել անվտանգության վրա՝ արդեն «սառած նյարդերով»: Կալաշնիկովը Փաշինյանին և Միրզոյանին անվանել է խելացի տղաներ, ովքեր պարզապես տարվել են քաղաքական խաղերով հուսալով, որ դա կանցնի: Հայ փորձագետ Վիգեն Հակոբյանը «վերծանել է» Սերգեյ Լավրովի արտահայտությունը, որ «մի շարք հարցերում կողմերին հաջողվել է հասնել փոխընդունելի լուծումների»: Փորձագետը կարծում է, որ դիվանագիտականից քաղաքականի վերածված դա նշանակում է, որ հայ նախարարի ուղարկած ազդանշանն ընկալելի է։ Իսկ ազդանշանը հետևյալն է. Հայաստանը պաշտոնապես ցանկանում է մնալ ՀԱՊԿ-ում, իսկ ինչ վերաբերում է ԵՄ-ի շուրջ «խաղին», ապա դա անհրաժեշտ է ներքաղաքական քաշքշուկներ չլինելու համար, ուստի դրան հատուկ ուշադրություն դարձնելու կարիք չկա: Հակոբյանը համոզված է, որ Մոսկվան դիվանագիտական դադար է վերցրել, բայց ձևացրել է, թե հասկանում է ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ Հայաստանի խաղի ազդանշանը։ Միևնույն ժամանակ, փորձագետը չգիտի, թե այդ պատասխանները որքանով են բավարարել Ռուսաստանի իշխանություններին:
Մի բան է պարզ՝ նրանք չեն կենտրոնանա իրենց համար «ցավալի» պահերի վրա կապված ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի հետ Հայաստանի քաղաքականության հետ, կարծում է քաղաքագետ Սերգեյ Մելքոնյանը և մտահոգություն հայտնում Հայաստանի շուրջ իրավիճակի սրման կապակցությամբ։ Ինչպես պարզաբանել է փորձագետը Բրիտանիան նախազգուշացում է արել իր քաղաքացիներին խորհուրդ տալով զերծ մնալ հայ-ադրբեջանական սահմանի արևելյան հատվածի 5 կմ շառավղով հատվածով ցանկացած ճանապարհորդությունից։ Նա Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին իրավիճակը լարված է համարում։ Մելքոնյանը նաև ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը սահմանին իրավիճակը քննարկել է անմիջապես Խանքենդիում (նախկին Ստեփանակերտ): Մինչ այդ, Ադրբեջանի ռազմական գերատեսչության ղեկավարն օպերատիվ խորհրդակցություն է անցկացրել ցամաքային զորքերի հրամանատարության հետ, որտեղ հրամանատարությանը հրահանգ է տրվել բարձրացնել «մարտական պատրաստականությունն ու զգոնությունը»։ Քաղաքագետը պարզաբանել է, որ դա շատ է հիշեցնում նախապատերազմական և պատերազմական էսկալացիայի ժամանակաշրջանի իրադարձությունները, երբ ԱՄՆ և Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին սպառնալիքների առկայության մասին։ Փորձագետները նաև հայտնել են անցյալ տարվա վերջից Իսրայելից Ադրբեջան ռազմական թռիչքների թվի աճի մասին։ Բացի դա ադրբեջանցի զինվորականների թուրք գործընկերների հետ գնալով հաճախակիացող հանդիպումները նույնպես չեն կարող մտահոգություններ չառաջացնել։ Եվ վերջապես պետք է հիշել նախագահ Իլհամ Ալիևի վերջնագրային հայտարարությունները՝ կապված պատմական հողերը վերադարձնելու հետ։ Այս ամենը Մելքոնյանն անվանում է պատերազմի ցուցանիշներ։ Ո՞վ է պաշտպանելու Հայաստանին՝ ԱՄՆ-ը, թե՞ ԵՄ-ն: Ոչ ոք, չնայած Վաշինգտոնում ստորագրված ռազմավարական համագործակցության համաձայնագրին։ Ըստ խորհրդարանի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Սարգիս Խանդանյանի դա ոչ թե ռազմական, այլ քաղաքական համաձայնագիր է, և, համապատասխանաբար, դրանից Հայաստանի անվտանգության երաշխիքներ սպասել պետք չէ։ Նաև համագործակցության շրջանակում Հայաստան ժամանող զինվորականների խումբը չի ապահովի անվտանգությունը: «Ենթադրում եմ, որ խոսքը փորձագետների մասին է, ովքեր կգան փորձի փոխանակման և Հայաստանի սահմանային ծառայության ներուժը բարելավելու համար»,– պարզաբանել է պատգամավորը։