Մարտի 12-ին ՀՀ քաղաքացիները բախվեցին վճարային համակարգի աննախադեպ խափանման: Armenian Card (ArCa) համակարգի աշխատանքը խափանվեց 6 ժամ շարունակ, ինչը խնդիրներ առաջացրեց։ Մարդիկ խանութներում քարտերով վճարումներ չէին կարողանում կատարել: Խափանումները վերաբերում էին բոլոր բանկերին, ինչը վկայում է խնդրի համակարգային բնույթի մասին։ Խափանումների պատճառով մարդիկ հարկադրված էին կանխիկ գումար գտնել իրենց գործարքների համար, սակայն բանկոմատները նույնպես չէին գործում:
Բանկային համակարգի անխափան աշխատանքն ապահովելն իշխանությունների առաջնային պարտավորություններից մեկն է։ Այս միջադեպը հստակ ցույց տվեց, թե որքան խոցելի է Հայաստանի ֆինանսական համակարգը տեխնիկական կամ հնարավոր կիբերհարձակումների դեպքում։ Եթե պատասխանատու մարմինները շարունակեն այսպես անտարբեր մնալ, ապա հաջորդ խափանումը կարող է ավելի աղետալի լինել՝ երկրի տնտեսության համար: Այս առումով խիստ մտահոգիչ է, որ իշխանություններն ու բանկային համակարգի պատասխանատուները որևէ պաշտոնական պարզաբանում չեն տվել։
Ինչո՞ւ են հանրությունից թաքցնում քարտային համակարգի խափանման պատճառը։ Հանրային խոսույթում շրջանառվում է 2 վարկած։
Առաջին վարկածով՝ այս ամենը կազմակերպել է բանկային համակարգն ընդդեմ Նիկոլ Փաշինյանի։ Բանկային համակարգն ամենակայացածն է ՀՀ-ում և համարվում է երկրի տնտեսական կայունության գլխավոր երաշխավորը։ Նույնիսկ մի քանի ժամ տևած խափանումները լուրջ հետևանքներ են ունենում, կաթվածահար անելով առևտրի և ծառայությունների ոլորտները: Որքանո՞վ են քաղաքացիները պաշտպանված ենթադրյալ լայնածավալ գրոհներից, եթե այս տեխնիկական խափանումը օրեր շարունակ չի մեկնաբանվում:
Փորձագետների գնահատմամբ՝ սա ոչ միայն ֆինանսական, սոցիալական, այլև ազգային անվտանգության լրջագույն հարց է։ Եթե մեկ հարվածով խափանվում է ողջ բանկային համակարգը, ապա ո՞րն է երաշխիքը, որ ավելի մեծամասշտաբ հարձակումների դեպքում ՀՀ-ն չի հայտնվի ֆինանսական կոլապսի առջև:
ArCa համակարգը ֆեյսբուքյան իր էջում որևէ հայտարարություն չտարածեց, որևէ նախազգուշացում չհղեց քաղաքացիներին։ Քարտային համակարգի խափանման պատճառով տուժածների մեծ մասը վատ բառեր էր ասում իշխանությունների հասցեին, որոնք տարիներ շարունակ խոսում են անկանխիկ տնտեսության զարգացման մասին։ Համակարգի անկատարությունն ու խոցելիությունը ցույց տվող այս դեպքից հետո ենթադրելի է, որ մարդիկ կհիասթափվեն իշխանություններից, ու կընկնի Փաշինյանի վարկանիշը։ Սա, իրոք, ՔՊ-ական կառավարությունից հիասթափման հիմնավոր պատճառ է, քանի որ առնչվում է ժողովրդի մեծ մասին։ Սակայն այս վարկածը թույլ է, քանի որ բանկերն ամուր կապեր ունեն ՔՊ-ի հետ և Փաշինյանի դեմ չէին գործի։
Երկրորդ վարկածն արտաքին է։ Եթե ՔՊ-ական իշխանությունները մեծ ժողովրդականություն ունենային, և նրանց հորդորն անկանխիկի անցնելու մասին լսեին բոլորը, ապա այս դեպքում խայտառակության ու քաոսի մասշտաբները ահավոր մեծ կլնենին։ Այս դեպքից հետո բազմաթիվ քաղաքացիներ չեն վստահելու ո՛չ անկանխիկ վճարումներին, ո՛չ ՔՊ-ական իշխանություններին, քանի որ նրանք նույնիսկ չբարեհաճեցին պարզաբանում տարածել խափանման պատճառների մասին, ոչ ոք նույնիսկ կես բերան ներողություն չխնդրեց քաղաքացիներին պատճառված անհարմարությունների համար։ Այս դեպքում հարձակման թիրախում ոչ միայն ՀՀ իշխանությունն է, այլ ArCa-ի բաժանորդներն, այսինքն՝ ժողովրդի մեծ մասը։
Այս դեպքի մասին իշխանությունների վախեցած լռությունը հիմք է տալիս ենթադելու, որ սա իսկապես եղել է հաքերային հարձակում։ Այդպիսի կիբերհարձակումների դեպքում է հնարավոր, որ ամբողջ համակարգն այդքան արագ շարքից դուրս գա ու մի քանի ժամ խափանված մնա։
Պարզ ասած՝ եթե ՔՊ-ական իշխանություններն ու բանկային համակարգի պատասխանատուները բացատրություն չեն տալիս հասարակությանն ու մինչ օրս լռում են, ապա ենթադրելի է, որ հաքերային հարձակում է եղել, չարագործները փորձել են գողանալ ArCa համակարգի 3 մլն բաժանորդների տվյալները։ Եվ իշխանություններն ու բանկային պատասխանատուներն այս մասին լռում են, որ ահավոր խուճապ չառաջացնեն, ջուրը չլցնեն անկանխիկի հետ կապված բարեփոխումները։
ORAGIR.NEWS